خلاصه کتاب معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان ( نویسنده سید جواد حسینی کیا )

کتاب معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان اثر سید جواد حسینی کیا به مقایسه آرای این دو متفکر برجسته درباره یکی از اصول کلیدی دین یعنی معاد می پردازد. این اثر تفاوت های بنیادین در نگاه ایشان به مفاهیمی چون روح جاودانگی انسان و چیستی رستاخیز را بررسی می کند.

این کتاب که بر پایه پایان نامه نویسنده نگاشته شده تفاوت های جوهری میان دیدگاه فلسفی و کلامی شهید مطهری و نگاه علمی و تفسیری مهندس بازرگان به مسئله معاد را به تصویر می کشد و برای علاقه مندان به اندیشه های اسلامی معاصر و مباحث الهیاتی بسیار ارزشمند است.

معرفی کتاب معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان

مسئله معاد یا بازگشت انسان و جهان به سوی خداوند پس از مرگ یکی از بنیادی ترین اصول اعتقادی در تمامی ادیان الهی به ویژه اسلام محسوب می شود. اهمیت این اصل به حدی است که در قرآن کریم پس از توحید بیشترین آیات به بحث رستاخیز و جهان آخرت اختصاص یافته است.

در طول تاریخ اندیشه اسلامی متفکران بسیاری به تبیین و تفسیر حقیقت معاد پرداخته اند و دیدگاه های متنوعی در این زمینه شکل گرفته است. کتاب معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان اثری است که به بررسی تطبیقی آرای دو چهره برجسته و تأثیرگذار در فضای فکری و سیاسی معاصر ایران یعنی استاد شهید مرتضی مطهری و مهندس مهدی بازرگان در خصوص این اصل مهم دینی می پردازد.

سید جواد حسینی کیا با انتخاب این دو شخصیت که هر یک از زاویه ای متفاوت به معارف دینی می نگریستند زمینه ای را فراهم آورده تا خواننده با دو رویکرد متمایز در فهم معاد آشنا شود. شهید مطهری با تکیه بر مبانی فلسفی کلامی و تفسیری عمیق و مهندس بازرگان با رویکردی که بیشتر به دنبال انطباق مفاهیم دینی با یافته های علمی و قوانین طبیعت است به مسئله معاد پرداخته اند.

این کتاب حاصل پژوهشی دقیق است که کوشیده تا با استخراج و تحلیل دیدگاه های این دو متفکر از آثار مختلفشان تصویری روشن و جامع از نگاه هر یک به معاد ارائه دهد و سپس به مقایسه و نقد این دیدگاه ها بپردازد. هدف اصلی این اثر نه صرفاً بیان تفاوت ها بلکه فهم عمیق تر مبانی و ادله هر یک از این دو بزرگوار و کمک به خواننده برای درک پیچیدگی های بحث معاد در اندیشه اسلامی معاصر است.

درباره کتاب معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان

کتاب معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان به کاوش در یکی از مهم ترین مباحث الهیاتی یعنی معاد از منظر دو متفکر معاصر می پردازد. این اثر تلاش دارد تا با واکاوی آثار و سخنرانی های شهید مطهری و مهندس بازرگان تفاوت ها و اشتراکات دیدگاه های آن ها را در زمینه حیات پس از مرگ چیستی انسان در جهان دیگر و ماهیت بهشت و جهنم روشن سازد.

شهید مطهری به عنوان یک فیلسوف و متکلم برجسته با استفاده از براهین عقلی آیات قرآن و روایات معتبر بر اصالت روح و بقای آن پس از انحلال جسم تأکید دارد و معاد را امری روحانی و جسمانی می داند. او عوالم پس از مرگ مانند برزخ و قیامت را با جزئیات و بر اساس متون دینی و فلسفی شرح می دهد.

در مقابل مهندس بازرگان با رویکردی متفاوت که متأثر از پیشینه علمی و مهندسی اوست به دنبال تبیین معاد با استفاده از قوانین علمی مانند بقای ماده و انرژی است. او در برخی آثارش به جای تأکید بر وجود مستقل روح مفهوم شخصیت انسان را مطرح می کند و بقای انسان را در گرو تداوم این شخصیت می بیند. این نگاه بعضاً با تفاسیر سنتی از معاد و روح تفاوت هایی دارد.

کتاب حاضر با کنار هم قرار دادن این دو دیدگاه فرصتی برای مطالعه تطبیقی فراهم می آورد. خواننده می تواند با مبانی فکری هر یک از این شخصیت ها در زمینه معاد آشنا شده و نحوه استدلال و منابع مورد استفاده آن ها را مقایسه کند. این مقایسه نه تنها به درک عمیق تر مسئله معاد کمک می کند بلکه پنجره ای به روی روش های مختلف فهم دین در عصر جدید می گشاید.

اثر سید جواد حسینی کیا با ارائه تحلیلی از دیدگاه های این دو متفکر به نقد و بررسی آن ها نیز می پردازد و نقاط قوت و ضعف هر رویکرد را از منظر مبانی دینی و عقلی مورد بحث قرار می دهد. این امر به خواننده امکان می دهد تا با نگاهی نقادانه به این مباحث بنگرد و خود به ارزیابی دیدگاه ها بپردازد.

این کتاب برای دانشجویان پژوهشگران و هر کسی که علاقه مند به مباحث الهیاتی فلسفه دین و اندیشه های شهید مطهری و مهندس بازرگان است منبعی ارزشمند به شمار می رود و می تواند به تعمیق فهم آن ها از مسئله حیاتی معاد کمک کند.

مشخصات کتاب

برای شناخت بهتر کتاب معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان آگاهی از مشخصات فیزیکی و شناسنامه ای آن ضروری است. این اطلاعات شامل جزئیاتی مانند نام کتاب نام نویسنده ناشر سال انتشار فرمت تعداد صفحات زبان و شابک می شود که در جدول زیر ارائه شده است:

نام کتاب	نویسنده	ناشر چاپی	سال انتشار	فرمت کتاب	تعداد صفحات	زبان	شابک	موضوع کتاب
معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان	سید جواد حسینی کیا	انتشارات شرکت چاپ و نشر بازرگانی	۱۳۹۸	PDF (در نسخه الکترونیک)	۲۰۹	فارسی	978-964-468-782-2	کتاب های معاد فقه و اصول دین و آیین

این مشخصات نشان دهنده اطلاعات پایه ای کتاب هستند که برای شناسایی و تهیه آن مفیدند. فرمت PDF برای نسخه الکترونیک در دسترس است و تعداد صفحات آن نشان دهنده حجم متوسط این پژوهش است که به بررسی دقیق دیدگاه های دو متفکر در زمینه معاد می پردازد. موضوعات ذکر شده نیز نشانگر حوزه تخصصی کتاب در علوم دینی و الهیاتی است.

فهرست مطالب کتاب

ساختار کتاب معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان به گونه ای تنظیم شده که ابتدا خواننده با دیدگاه هر یک از متفکران به صورت جداگانه آشنا شود و سپس به مقایسه و تحلیل تطبیقی آن ها بپردازد. فهرست مطالب اصلی کتاب به شرح زیر است:

• فصل اول: معاد از دیدگاه شهید مطهری
• فصل دوم: معاد از دیدگاه مهندس بازرگان
• فصل سوم: مقایسه تطبیقی دیدگاه ها و نقد و بررسی آن
• منابع و مراجع

این تقسیم بندی فصول نشان دهنده روش پژوهش نویسنده است که ابتدا به تبیین مستقل نظرات شهید مطهری در زمینه معاد می پردازد و دلایل و مبانی فکری ایشان را در این خصوص تشریح می کند. سپس در فصلی جداگانه دیدگاه مهندس بازرگان را با تمرکز بر مبانی و استدلال های خاص ایشان مطرح می سازد.

اوج بحث و تحلیل در فصل سوم قرار دارد که به مقایسه این دو دیدگاه می پردازد. در این فصل نقاط اشتراک و افتراق نظرات شهید مطهری و مهندس بازرگان در خصوص معاد مورد بررسی قرار گرفته و سپس نویسنده به نقد و ارزیابی این دیدگاه ها بر اساس مبانی دینی و عقلی می پردازد. بخش پایانی کتاب نیز به معرفی منابع و مراجعی اختصاص دارد که در نگارش این اثر مورد استفاده قرار گرفته اند و نشان دهنده پشتوانه پژوهشی آن است.

سخن مولف

در بخش سخن مولف یا پیشگفتار کتاب سید جواد حسینی کیا معمولاً به اهمیت موضوع معاد در اندیشه اسلامی و ضرورت پرداختن به دیدگاه های متفکران معاصر درباره آن اشاره می کند. او ممکن است توضیح دهد که چرا از میان متفکران مختلف شهید مطهری و مهندس بازرگان را برای این مطالعه تطبیقی انتخاب کرده است.

احتمالاً نویسنده به تفاوت های بنیادین در رویکرد این دو شخصیت به دین و جهان اشاره می کند؛ یکی با پس زمینه فلسفی و کلامی قوی و دیگری با نگاهی علمی و مهندسی به مسائل دینی. این تفاوت رویکرد منجر به شکل گیری دیدگاه های متفاوتی در زمینه معاد شده که بررسی آن می تواند به فهم عمیق تر ماهیت بحث و گستردگی تفاسیر در اندیشه اسلامی کمک کند.

مولف همچنین ممکن است بیان کند که هدفش از نگارش این کتاب ارائه یک تحلیل بی طرفانه از دیدگاه ها و سپس نقد سازنده آن ها بوده است تا خواننده بتواند با مبانی هر یک آشنا شده و خود به ارزیابی آن ها بپردازد. او شاید به چالش های پیش رو در تحقیق پیرامون اندیشه های این دو متفکر و منابع مورد استفاده خود نیز اشاره ای داشته باشد.

این بخش معمولاً شامل قدردانی از اساتید خانواده و افرادی است که در مسیر پژوهش و نگارش کتاب به نویسنده یاری رسانده اند. سخن مولف در واقع مقدمه ای شخصی بر محتوای علمی کتاب است که انگیزه روش و هدف نویسنده را از نگارش اثر بیان می کند و خواننده را برای ورود به مباحث اصلی آماده می سازد.

با سید جواد حسینی کیا بیشتر آشنا شویم

سید جواد حسینی کیا نویسنده کتاب معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان متولد سال ۱۳۵۱ در شهرستان سنقر استان کرمانشاه است. او تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته فلسفه و حکمت پی گرفت و موفق به اخذ مدرک کارشناسی در این رشته شد.

علاقه وی به مباحث اندیشه اسلامی و الهیات او را به سمت پژوهش در موضوع معاد سوق داد. نتیجه این علاقه مندی و تلاش علمی نگارش پایان نامه کارشناسی ارشد او با موضوع معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان بود.

اهمیت و ارزش علمی این پایان نامه به حدی بود که پس از دفاع توسط انتشارات شرکت چاپ و نشر بازرگانی مورد توجه قرار گرفت و به صورت کتاب منتشر شد تا علاقه مندان به این حوزه بتوانند از نتایج پژوهش وی بهره مند شوند.

سابقه تحصیلی سید جواد حسینی کیا در رشته فلسفه و حکمت نشان دهنده تسلط او بر مبانی نظری و روش های استدلالی مورد نیاز برای بررسی تطبیقی دیدگاه های دو متفکر برجسته است. انتخاب موضوع پایان نامه و سپس تبدیل آن به کتاب بیانگر دغدغه او در زمینه مباحث کلامی و فلسفی معاصر و تلاش برای ارائه تحلیلی نو از اندیشه های شخصیت های فکری مهم در ایران است.

این کتاب به عنوان یکی از آثار منتشر شده از سید جواد حسینی کیا نشان دهنده ورود او به عرصه پژوهش و تألیف در حوزه الهیات و فلسفه دین است و می تواند پایگاهی برای تحقیقات آتی وی در این زمینه فراهم آورد.

در بخشی از کتاب معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان می خوانیم

در بخشی از کتاب معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان در خلال بحث پیرامون دیدگاه مهندس بازرگان به مسئله بهشت و تصورات مختلف از آن در طول تاریخ و در میان ادیان و مسلک ها پرداخته می شود. مهندس بازرگان در آثار خود به این نکته اشاره می کند که آرزوی رسیدن به یک دنیای بهتر و مطلوب تر یا همان بهشت موعود در میان همه فرق و آیین ها وجود داشته است.

چه در مذاهب باستانی مانند یونانیان که مکان نیکان را در گلزارهای خاصی می دانستند و چه در ایدئولوژی های نوین تر مانند کمونیسم که وعده ارض موعود را به پیروان خود می داد همواره تصویری از یک وضعیت نهایی آرمانی وجود داشته است. مهندس بازرگان با نگاهی تحلیلی مشترکات این تصورات بهشتی را در چهار ویژگی کلیدی خلاصه می کند.

این چهار ویژگی که به زعم معتقدین هر بهشتی باید حائز آن ها باشد عبارتند از: امنیت سلامت برکت و لذت. به عبارت دیگر هر تصویری که از سعادت نهایی ارائه می شود شامل محیطی امن و به دور از ترس و تعرض وجودی سالم و شاداب فراوانی نعمت ها و احتیاجات و برخورداری بی دغدغه از انواع خوشی ها و خوبی ها است.

بازرگان معتقد است که هیچ مسلک یا مذهبی وجود ندارد که پیروانش به دنبال این چهار مؤلفه سعادت نباشند و تعریف آن ها از دنیای مطلوب یا بهشت خارج از این چارچوب باشد. این بخش از کتاب نشان دهنده رویکرد مهندس بازرگان در یافتن وجوه مشترک در مفاهیم دینی و انسانی و تلاش برای تبیین این مفاهیم با زبانی قابل فهم و با استناد به مشاهدات و تحلیل های اجتماعی و تاریخی است.

این رویکرد تحلیلی بازرگان یکی از نقاط تمایز دیدگاه او با نگاه صرفاً فلسفی و کلامی به مباحثی چون بهشت و معاد است و مطالعه آن در کنار دیدگاه شهید مطهری به خواننده در درک گستردگی تفاسیر در این زمینه کمک می کند.

معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان

بحث معاد بازگشت به سوی خداوند پس از حیات دنیوی یکی از پیچیده ترین و در عین حال حیاتی ترین مباحث در الهیات اسلامی است. شهید مرتضی مطهری و مهندس مهدی بازرگان هر دو از متفکران تأثیرگذار در ایران معاصر به این موضوع پرداخته اند اما با مبانی و رویکردهای متفاوت که منجر به شکل گیری دیدگاه های متمایز شده است.

شهید مطهری با ریشه های عمیق در فلسفه اسلامی (به ویژه حکمت متعالیه ملاصدرا) و کلام شیعی بر وجود اصیل و مستقل روح تأکید فراوان دارد. او معاد را امری فراتر از بقای صرفاً جسمانی می داند و معتقد به معاد جسمانی و روحانی است؛ یعنی هم روح انسان با هویت فردی خود باقی می ماند و هم در جهان آخرت جسم متناسب با آن عالم محقق می شود.

ایشان برای اثبات معاد از ادله عقلی نقلی (آیات و روایات) و حتی شواهد تجربی (مانند رؤیاها و تجربیات نزدیک به مرگ) استفاده می کند. از نظر مطهری عالم برزخ به عنوان مرحله ای بین دنیا و قیامت کبری واقعیتی است که روح انسان پس از مرگ جسم در آن به حیات خود ادامه می دهد.

در مقابل مهندس بازرگان با پس زمینه علمی و مهندسی تلاش می کند تا مفاهیم دینی را با زبان علم جدید تبیین کند. او در برخی آثار خود به جای تأکید بر وجود مستقل روح به معنای فلسفی مفهوم شخصیت انسان را مطرح می کند که مجموعه ای از آگاهی ها تجربیات و ویژگی های فردی است.

بازرگان بقای انسان پس از مرگ را به تداوم این شخصیت ربط می دهد و گاهی از قوانین فیزیکی مانند بقای ماده و انرژی برای نزدیکی مفهوم بقا در جهان دیگر استفاده می کند هرچند تصریح دارد که معاد امری فراتر از قوانین مادی صرف است. رویکرد او در تبیین معاد بیشتر تفسیری و تأویلی است و گاهی با دیدگاه های سنتی و فلسفی در خصوص روح و معاد تفاوت های معناداری پیدا می کند.

کتاب حاضر با بررسی دقیق آثار این دو متفکر این تفاوت ها را به روشنی نشان می دهد. در حالی که مطهری بر اصالت وجودی روح و بازگشت جسمانی و روحانی در قیامت تأکید دارد بازرگان بیشتر بر بقای شخصیت و تداوم هستی انسان در چارچوبی که شاید لزوماً منطبق بر تصورات رایج از روح و جسم در معاد نباشد تمرکز می کند. این مقایسه به فهم عمیق تر نحوه مواجهه متفکران مسلمان معاصر با چالش های فکری زمانه خود در تبیین اصول دین کمک شایانی می کند.

برگزیده ای از کتاب معاد استاد مطهری

شهید مطهری در آثار متعدد خود به بحث معاد پرداخته است از جمله در کتاب معاد که مجموعه ای از سخنرانی ها و نوشته های ایشان است. در این آثار استاد مطهری با تکیه بر مبانی فلسفی و کلامی به اثبات معاد و تبیین جزئیات آن می پردازد. یکی از مباحث کلیدی در دیدگاه ایشان اثبات بقای روح و استقلال آن از بدن است. مطهری با استفاده از براهین فلسفی مانند تجرد نفس و عدم انحلال آن با فساد بدن اثبات می کند که مرگ پایان وجود انسان نیست.

او همچنین به تبیین فلسفه معاد می پردازد و آن را لازمه حکمت و عدل الهی می داند. از نظر مطهری اگر این جهان و اعمال انسان در آن بدون نتیجه و بازگشتی باشد با حکمت خداوند سازگار نیست. معاد نه تنها پاسخگوی نیاز فطری انسان به جاودانگی است بلکه ضامن اجرای عدالت کامل الهی است که در این دنیا به طور کامل محقق نمی شود.

استاد مطهری در بحث معاد جسمانی با رد برخی شبهات تبیینی فلسفی از چگونگی بازگشت جسم در قیامت ارائه می دهد که با مبانی حکمت متعالیه سازگار است. او معتقد است که جسم اخروی متناسب با عالم آخرت و قوانین آن است هرچند همان بدن دنیوی با هویت فردی خود بازمی گردد.

مطهری همچنین به تفصیل به عوالم پس از مرگ مانند عالم برزخ علائم قیامت و کیفیت بهشت و جهنم می پردازد و آن ها را حقایقی می داند که در متون دینی به آن ها اشاره شده و قابل تبیین فلسفی هستند. برگزیده ای از آثار ایشان در کتاب حاضر دیدگاه جامع و مستدل او را در زمینه معاد به تصویر می کشد.

مرگ در منطق قرآن‏

در منطق قرآن کریم مرگ پایان زندگی نیست بلکه مرحله ای از انتقال و تحول در مسیر حیات جاودانه انسان است. قرآن مرگ را به عنوان توفی تعبیر می کند که به معنای گرفتن و دریافت کامل است. این تعبیر نشان می دهد که هنگام مرگ خداوند جان یا روح انسان را به طور کامل دریافت می کند و چیزی از وجود او از بین نمی رود.

برخلاف تصور رایج که مرگ را نیستی و فنا می داند قرآن مرگ را دریچه ای به سوی عالم دیگر و آغاز مرحله ای نوین از هستی می شناسد. آیاتی مانند الله یتوفی الانفس حین موتها (خداوند جان ها را هنگام مرگشان دریافت می کند) به این حقیقت اشاره دارند. این نگاه قرآنی به مرگ اساس اعتقاد به بقای روح و حیات پس از مرگ را تشکیل می دهد.

در دیدگاه اسلامی مرگ نه تنها پایان حیات دنیوی است بلکه آغاز ورود به عالم برزخ است که مرحله ای بین دنیا و قیامت کبری محسوب می شود. در برزخ روح انسان بر اساس اعمال دنیوی خود در شرایطی قرار می گیرد که مقدمه ای برای حیات اخروی اوست. این مرحله نیز در آیات و روایات متعددی توصیف شده است.

شهید مطهری و مهندس بازرگان هر دو به نوعی به این نگاه قرآنی به مرگ پرداخته اند هرچند در تبیین ماهیت آنچه پس از مرگ باقی می ماند (روح یا شخصیت) و چگونگی حیات در عوالم بعدی تفاوت هایی در دیدگاه هایشان وجود دارد. اما اصل اینکه مرگ فنای مطلق نیست و آغازی برای مرحله ای دیگر است نقطه مشترک مباحث آن هاست که ریشه در تعالیم قرآنی دارد.

ایراد برخى افراد بر بهشت‏

یکی از مباحثی که ممکن است در کتاب معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان مطرح شده باشد (به ویژه در بخش نقد و بررسی دیدگاه ها یا در تبیین نگاه بازرگان به بهشت) ایرادات یا شبهاتی است که برخی افراد بر مفهوم بهشت مطرح می کنند. این ایرادات می تواند از زوایای مختلفی باشد از جمله:

۱. مادی گرایی بیش از حد در توصیفات بهشت: برخی معتقدند توصیفات قرآنی از بهشت مانند نهرها میوه ها همسران و لذات جسمانی بیش از حد مادی است و با تصور یک عالم روحانی سازگار نیست. این شبهه مطرح می شود که آیا سعادت اخروی صرفاً در لذات مادی خلاصه می شود؟

۲. عدم تناسب پاداش ها با اعمال: گاهی این پرسش مطرح می شود که آیا لذات ابدی بهشت با اعمال محدود دنیوی انسان تناسب دارد؟ یا برعکس آیا عذاب ابدی جهنم با گناهان محدود دنیوی عادلانه است؟

۳. فردی بودن سعادت بهشت: برخی ممکن است ایراد بگیرند که آیا بهشت صرفاً یک سعادت فردی است و جنبه های اجتماعی و جمعی در آن نادیده گرفته شده است؟

۴. تصورات متناقض یا غیرعقلانی: گاهی توصیفاتی که از بهشت ارائه می شود از نظر برخی غیرعقلانی یا حتی متناقض به نظر می رسد.

پاسخ به این ایرادات معمولاً نیازمند تبیین دقیق مفهوم بهشت در قرآن و روایات است. متفکرانی مانند شهید مطهری با رویکرد فلسفی و تأویلی تلاش می کنند نشان دهند که توصیفات مادی بهشت مثال هایی برای تقریب به ذهن ما از حقایق آن عالم هستند و سعادت اخروی در درجه اول یک سعادت روحانی و لقاءالله است که لذات مادی نیز به تبع آن حاصل می شود.

مهندس بازرگان نیز با نگاهی متفاوت ممکن است به جنبه های فطری و جهان شمول آرزوی بهشت (چهار ویژگی امنیت سلامت برکت لذت) اشاره کند و آن را پاسخی به نیازهای اساسی انسان بداند. کتاب با طرح این ایرادات و نحوه مواجهه این دو متفکر با آن ها به غنای بحث پیرامش معاد و جهان آخرت می افزاید.

راهنمای مطالعه کتاب معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان

مطالعه کتابی که به بررسی تطبیقی دیدگاه های دو متفکر با رویکردهای متفاوت می پردازد نیازمند روشی خاص است تا حداکثر بهره برداری از آن صورت پذیرد. برای مطالعه کتاب معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان نکات زیر می تواند مفید باشد:

۱. آشنایی اولیه با مبانی فکری هر دو شخصیت: پیش از ورود به جزئیات بحث معاد خوب است که خواننده با کلیات اندیشه شهید مطهری (به ویژه در فلسفه و کلام) و مهندس بازرگان (به ویژه در رویکرد علمی به دین) آشنایی مختصری داشته باشد. این آشنایی به درک بهتر مبانی استدلال آن ها در بحث معاد کمک می کند.

۲. مطالعه فصول به ترتیب: توصیه می شود فصول کتاب را به ترتیبی که نویسنده تنظیم کرده است مطالعه کنید. ابتدا با دیدگاه شهید مطهری آشنا شوید سپس دیدگاه مهندس بازرگان را بخوانید و در نهایت به سراغ فصل مقایسه و نقد بروید. این ترتیب منطقی فهم تدریجی مباحث و تفاوت ها را تسهیل می کند.

۳. توجه به مبانی استدلال: در هنگام مطالعه دیدگاه هر یک از متفکران به این نکته توجه کنید که آن ها بر چه مبانی استدلال می کنند؟ آیا از آیات و روایات استفاده می کنند؟ از براهین عقلی؟ از شواهد تجربی یا قوانین علمی؟ فهم مبانی کلید درک چرایی تفاوت دیدگاه هاست.

۴. یادداشت برداری از نکات کلیدی: در طول مطالعه نکات اصلی هر دیدگاه ادله مهم و تفاوت های اساسی را یادداشت کنید. این کار به شما کمک می کند تا در فصل مقایسه مطالب را بهتر در کنار هم قرار دهید و تحلیل نویسنده را عمیق تر درک کنید.

۵. مطالعه نقادانه فصل سوم: فصل سوم که به مقایسه و نقد دیدگاه ها می پردازد بسیار مهم است. این فصل را با دقت مطالعه کنید اما فراموش نکنید که تحلیل نویسنده نیز یک دیدگاه است. سعی کنید خودتان نیز با توجه به مباحث مطرح شده به ارزیابی دیدگاه ها بپردازید.

۶. مراجعه به منابع اصلی (در صورت امکان): اگر موضوع برایتان بسیار جذاب و مهم است ممکن است بخواهید به برخی از منابع اصلی شهید مطهری یا مهندس بازرگان در زمینه معاد که در کتاب به آن ها ارجاع داده شده مراجعه کنید تا درک مستقیم تری از آرای ایشان پیدا کنید.

با رعایت این نکات مطالعه کتاب معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان می تواند تجربه ای پربار و روشنگر در زمینه یکی از مهم ترین اصول اعتقادی دین باشد.

نقد و بررسی کتاب معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان

کتاب معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان تلاشی ارزشمند در زمینه مطالعه تطبیقی اندیشه های اسلامی معاصر است. قوت اصلی این کتاب در ساختار منظم آن است که به خواننده اجازه می دهد ابتدا با دیدگاه هر متفکر به صورت مجزا آشنا شود و سپس وارد فاز مقایسه و تحلیل گردد.

نویسنده کوشیده است تا با استخراج دقیق مطالب از آثار پراکنده شهید مطهری و مهندس بازرگان تصویری منسجم از نگاه هر یک به مسئله معاد ارائه دهد. این امر به خودی خود کار دشواری است به خصوص با توجه به اینکه مهندس بازرگان به صورت مستقل کتابی جامع درباره معاد ندارد و دیدگاه هایش در لابلای تفاسیر و سخنرانی هایش مطرح شده است.

فصل سوم کتاب که به مقایسه و نقد می پردازد هسته اصلی کار تطبیقی است. در این فصل نویسنده به خوبی تفاوت های مبنایی دو دیدگاه را در زمینه هایی مانند چیستی روح ماهیت معاد (جسمانی و روحانی) و چگونگی حیات پس از مرگ برجسته می سازد. تحلیل نقادانه نویسنده نیز به خواننده کمک می کند تا با نقاط قوت و ضعف هر رویکرد از منظر نویسنده آشنا شود.

با این حال مانند هر پژوهشی این کتاب نیز ممکن است جای کار بیشتر داشته باشد. عمق تحلیل در بخش نقد می تواند بیشتر شود و به شبهات و ایرادات احتمالی بر دیدگاه ها با تفصیل بیشتری پاسخ داده شود. همچنین بررسی تأثیر زمینه های فکری و اجتماعی هر یک از متفکران بر شکل گیری دیدگاهشان در زمینه معاد می تواند به غنای کتاب بیفزاید.

در مجموع این کتاب منبعی مفید برای علاقه مندان به مباحث کلامی فلسفه دین و اندیشه های معاصر اسلامی است و به خوبی توانسته است تفاوت های کلیدی در نگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان به مسئله حیاتی معاد را به تصویر بکشد. این اثر می تواند نقطه آغازی برای پژوهش های عمیق تر در این حوزه باشد.

نظرات کاربران

این بخش به ارائه دیدگاه ها و نظرات خوانندگان کتاب معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان اختصاص دارد. کاربران محترم می توانند پس از مطالعه کتاب برداشت ها نقدها و پرسش های خود را در اینجا مطرح کنند تا فضایی برای تبادل نظر پیرامون محتوای کتاب و دیدگاه های شهید مطهری و مهندس بازرگان فراهم شود. به اشتراک گذاشتن تجربیات مطالعاتی شما برای سایر علاقه مندان نیز مفید خواهد بود.

کتاب های مرتبط

برای کسانی که به مباحث مطرح شده در کتاب معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان علاقه مند شده اند و مایل به مطالعه بیشتر در این زمینه هستند کتاب های زیر می تواند مکمل یا مرتبط با این اثر باشد:

• معاد اثر شهید مرتضی مطهری: این کتاب به تفصیل به مباحث معاد از دیدگاه فلسفی و کلامی استاد مطهری می پردازد و منبع اصلی برای فهم دیدگاه ایشان است.
• انسان و قرآن اثر مهندس مهدی بازرگان: در این کتاب و سایر تفاسیر و نوشته های مهندس بازرگان می توان رگه هایی از دیدگاه ایشان درباره انسان جهان و معاد را یافت.
• راه طی شده اثر مهندس مهدی بازرگان: این کتاب به سیر فکری مهندس بازرگان می پردازد و می تواند به درک بهتر مبانی اندیشه او کمک کند.
• حیات پس از مرگ اثر آیت الله عبدالله جوادی آملی: اثری جامع در زمینه معاد از دیدگاه فلسفه اسلامی و عرفان.
• تفسیر المیزان اثر علامه سید محمدحسین طباطبایی: مراجعه به ذیل آیات مربوط به معاد در این تفسیر بزرگ به فهم عمیق تر نگاه قرآنی به این مسئله کمک می کند.

مطالعه این آثار در کنار کتاب حاضر به شما امکان می دهد تا با دیدگاه های متنوع تر و عمیق تری در زمینه معاد و اندیشه های متفکران مسلمان آشنا شوید و به مقایسه و تحلیل بیشتری بپردازید.

خلاصه کتاب معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان چیست؟

کتاب معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان اثر سید جواد حسینی کیا به بررسی تطبیقی نظرات این دو متفکر برجسته درباره معاد می پردازد. کتاب ابتدا دیدگاه هر یک را جداگانه تبیین کرده و سپس به مقایسه و نقد تفاوت های آن ها به ویژه در خصوص روح و جاودانگی انسان می پردازد.

تفاوت دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان درباره معاد چیست؟

تفاوت اصلی در نگاه به روح و ماهیت معاد است. شهید مطهری بر وجود مستقل روح و معاد جسمانی و روحانی تأکید دارد در حالی که مهندس بازرگان بیشتر بر بقای شخصیت انسان تمرکز کرده و معاد را با رویکردی علمی تر و تفسیری تر تبیین می کند که لزوماً منطبق بر تصور فلسفی روح نیست.

سید جواد حسینی کیا کیست؟

سید جواد حسینی کیا نویسنده کتاب متولد ۱۳۵۱ در سنقر کرمانشاه است. او دارای مدرک کارشناسی فلسفه و حکمت بوده و این کتاب بر پایه پایان نامه کارشناسی ارشد او در زمینه معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان نگاشته شده است.

کتاب معاد از دیدگاه شهید مطهری و مهندس بازرگان مناسب چه کسانی است؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران رشته های الهیات فلسفه کلام و معارف اسلامی مناسب است. همچنین علاقه مندان به اندیشه های شهید مطهری و مهندس بازرگان و کسانی که به دنبال فهم عمیق تر مباحث معاد و تفاوت دیدگاه ها در این زمینه هستند از این کتاب بهره خواهند برد.

دیدگاه اصلی مهندس بازرگان درباره معاد چیست؟

دیدگاه مهندس بازرگان متأثر از رویکرد علمی بر بقای شخصیت انسان پس از مرگ تأکید دارد و تلاش می کند تا معاد را با استفاده از قوانین طبیعی مانند بقای ماده و انرژی تبیین کند. او در تبیین معاد کمتر بر اصالت فلسفی روح مستقل تأکید دارد.