بناهایی که در لیست ثبت ملی قرار دارند

بناهای ثبت ملی در ایران، یادگارهایی ارزشمند از تاریخ، فرهنگ و تمدن غنی این سرزمین هستند که هویت و ریشه های ملی ما را بازتاب می دهند. این آثار تحت قوانین مشخصی شناسایی و ثبت می شوند تا از گزند زمان، عوامل طبیعی و دخل و تصرفات انسانی در امان بمانند و برای نسل های آینده حفظ شوند. ایران با بیش از ۳۹ هزار اثر ثبت ملی، گنجینه ای بی نظیر از میراث فرهنگی و طبیعی جهان را در خود جای داده است.

حفاظت از میراث فرهنگی، نه تنها یک وظیفه ملی بلکه یک ضرورت جهانی است. بناهای تاریخی، به عنوان شواهد ملموس گذشته، پلی میان نسل ها ایجاد می کنند و ما را با شیوه های زندگی، اندیشه ها، هنر و دانش پیشینیانمان آشنا می سازند. این آثار، از مساجد باستانی و کاخ های پرشکوه گرفته تا خانه های سنتی و بافت های شهری تاریخی، هر یک داستانی از هزاران سال تلاش، خلاقیت و نوآوری ایرانیان را روایت می کنند. شناخت و پاسداشت بناهایی که در لیست ثبت ملی قرار دارند، گامی اساسی در جهت حفظ این هویت تاریخی و تقویت حس غرور ملی است.

مفهوم ثبت ملی و اهمیت آن برای میراث ایران

مفهوم ثبت ملی برای آثار و بناهای تاریخی و فرهنگی، یک سازوکار قانونی و حیاتی است که به منظور حفاظت و صیانت از این گنجینه های ارزشمند پی ریزی شده است. بر اساس قانون حفظ آثار ملی مصوب سال ۱۳۰۹ شمسی و اصلاحات بعدی آن، مجموعه ای از معیارها برای شناسایی و ثبت این آثار تعیین شده است. این معیارها شامل ارزش های تاریخی، هنری، معماری، باستان شناسی، فرهنگی و حتی طبیعی یک اثر می شود که آن را واجد شرایط قرار گرفتن در این فهرست می سازد.

ثبت یک اثر در فهرست آثار ملی ایران مزایای متعددی به همراه دارد که حفاظت حقوقی و قانونی در برابر تخریب، تصرف غیرمجاز یا تغییر کاربری از جمله مهم ترین آن هاست. این اقدام همچنین تأمین بودجه برای مرمت و نگهداری، شناخت و معرفی بهتر این آثار به عموم جامعه و جهان، و تقویت حس تعلق و غرور ملی را در پی دارد. علاوه بر این، نقش بناهای ثبت ملی در توسعه پایدار گردشگری و اقتصاد محلی نیز قابل توجه است، زیرا این آثار به جاذبه های مهمی برای بازدیدکنندگان داخلی و خارجی تبدیل می شوند.

تفاوت اساسی میان ثبت ملی و ثبت جهانی یونسکو در ماهیت فرآیند و دامنه مسئولیت ها نهفته است. ثبت ملی فرآیندی داخلی است که توسط وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی جمهوری اسلامی ایران، به عنوان متولی اصلی این حوزه، انجام می شود. این در حالی است که ثبت جهانی یونسکو نیازمند احراز معیارهای بین المللی و تأیید کمیته میراث جهانی سازمان یونسکو است. لازم به ذکر است که بسیاری از آثار ثبت جهانی یونسکو، پیش از آن و به عنوان گام نخست، در فهرست آثار ملی کشور خود به ثبت رسیده اند.

فرآیند کلی ثبت یک اثر در فهرست ملی شامل چندین مرحله است: شناسایی اولیه توسط کارشناسان، کارشناسی و بررسی دقیق ارزش های اثر، تصویب نهایی در شورای عالی ثبت آثار ملی و در نهایت ابلاغ رسمی ثبت. این فرآیند تضمین می کند که تنها آثاری با ارزش های برجسته و منحصر به فرد در این فهرست جای گیرند و از حمایت های قانونی لازم برخوردار شوند.

تاریخچه و سیر تحول ثبت ملی در ایران

اندیشه ثبت و حفاظت از میراث فرهنگی در ایران، ریشه های خود را در دوران معاصر و با پیشگامی روشنفکران و دولتمردان آن زمان آغاز کرد. محمدعلی فروغی، از شخصیت های برجسته و تأثیرگذار این دوره، در دوازدهم آبان سال ۱۳۱۲ شمسی نقش کلیدی در تصویب قانون حفظ آثار عتیقه در مجلس شورای ملی ایفا کرد. این قانون، نقطه عطفی در تاریخ حفاظت از میراث ملی ایران محسوب می شود و بر اساس آن، تمامی آثار صنعتی، ابنیه و اماکنی که تا پایان دوره سلسله زندیه در ایران احداث شده بودند، به عنوان آثار ملی ایران شناخته شده و تحت حفاظت و نظارت دولت قرار گرفتند. دولت نیز مکلف شد تا این آثار را شناسایی، فهرست برداری و به اطلاع عموم برساند.

در ابتدا، این قانون شامل آثار دوره قاجار و پس از آن نمی شد، اما با گذر زمان و افزایش درک از ارزش های تاریخی و هنری دوره های متأخر، این محدودیت ها برداشته شد. یازدهم بهمن سال ۱۳۳۴ با ثبت کاخ گلستان، عملاً راه برای ثبت آثار دوره قاجار و پهلوی نیز هموار شد و دامنه شمول فهرست آثار ملی گسترش یافت.

نخستین گروه از آثار ملی ایران در ۲۴ شهریور سال ۱۳۱۰ به ثبت رسیدند. اولین اثر ثبت شده، سلیمان تپه در ایلام بود که توسط باستان شناس فرانسوی، آندره گدار، معرفی شده بود. تا پایان دوره رضاشاه، ۳۴۰ اثر و تا پایان دوره پهلوی، ۱۶۳۳ اثر در این فهرست به ثبت رسیدند. فهرست آثار ملی ایران در حال حاضر بیش از ۳۹ هزار اثر ثبت شده را در بر می گیرد که نشان دهنده تلاش های مستمر برای شناسایی و صیانت از میراث بی شمار ایران است.

با وجود پیشرفت های چشمگیر در ثبت و حفاظت از آثار ملی، این حوزه با چالش هایی نیز روبرو بوده است. از اواسط دهه هفتاد شمسی، با سرعت گرفتن روند ثبت، متأسفانه تخریب آثار تاریخی توسط برخی مالکان به منظور فرار از محدودیت های قانونی یا بهره برداری های سودجویانه، نیز شدت گرفت. همچنین، امکان خروج برخی آثار از ثبت ملی توسط دیوان عدالت اداری، عدم شفافیت در فرایند ثبت و نیاز به بازنگری در معیارهای تشخیص، از جمله مسائلی است که لزوم اصلاح قوانین مربوط به حفظ آثار ملی را برجسته کرده است. گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در سال ۱۴۰۱ و طرح اصلاح مواد (۱) تا (۴) قانون راجع به حفظ آثار ملی، گام هایی در جهت رفع این کاستی ها و تقویت بنیان های حقوقی و اجرایی حفاظت از میراث ملی به شمار می روند.

معرفی شاخص ترین بناهای ثبت ملی ایران: سفری در تاریخ و معماری

ایران، مهد تمدن های کهن و خاستگاه هنر و معماری بی نظیر، مملو از بناها و آثار تاریخی است که هر یک گوشه ای از شکوه گذشته این سرزمین را به نمایش می گذارند. لیست بناهایی که در ثبت ملی قرار دارند، به قدری گسترده و متنوع است که پرداختن به تمامی آن ها در یک مقاله ممکن نیست. از این رو، در این بخش به معرفی شاخص ترین و شناخته شده ترین بناها از دوره های تاریخی مختلف می پردازیم که همگی از میراث ملی ایران به شمار می روند و برخی نیز افتخار ثبت جهانی یونسکو را کسب کرده اند.

دوره پیش از اسلام

این دوره، ریشه های تمدن ایرانی را در خود نهفته دارد و آثار باستانی آن، پنجره ای به سوی زندگی مردمان کهن و عظمت امپراطوری های باستانی می گشاید.

چغازنبیل (زیگورات ایلامی – خوزستان)

نخستین نیایشگاه ایران و یکی از قدیمی ترین بناهای خشتی جهان، چغازنبیل نمادی از معماری باستانی ایلامیان است. این زیگورات باستانی که در حدود ۱۲۵۰ سال پیش از میلاد ساخته شده، نشان دهنده دانش مهندسی و اعتقادات مذهبی مردمان آن دوران است. چغازنبیل در سال ۱۹۷۹ به عنوان اولین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد و قطعاً در لیست ثبت ملی نیز جایگاه ویژه ای دارد.

تخت جمشید (کاخ های هخامنشی – فارس)

بدون شک، شاخص ترین اثر باستانی ایران، تخت جمشید یا پارسه، پایتخت آیینی و نماد قدرت و عظمت هخامنشیان است. مجموعه ای از کاخ ها، تالارها، ستون ها و نقش برجسته های باشکوه که توسط داریوش بزرگ و جانشینانش ساخته شده اند. معماری تخت جمشید ترکیبی بی نظیر از هنر ایرانی با تأثیراتی از تمدن های دیگر است. این مجموعه نیز در سال ۱۹۷۹ در یونسکو به ثبت رسید.

پاسارگاد (آرامگاه کوروش و مجموعه هخامنشی – فارس)

پاسارگاد، اولین پایتخت هخامنشیان و محل آرامگاه کوروش کبیر، بنیان گذار امپراتوری پارس است. این محوطه باستانی شامل کاخ ها، باغ ها، پل ها و سازه هایی است که نشان دهنده سبک معماری اولیه هخامنشی و رویکرد انسان دوستانه کوروش است. پاسارگاد در سال ۲۰۰۴ به ثبت جهانی رسید و از مهم ترین بناهای ثبت ملی است.

ارگ بم (بزرگترین سازه خشتی جهان – کرمان)

ارگ بم، بزرگترین سازه خشتی جهان، شهری باستانی با قدمتی بیش از ۲۰۰۰ سال است که در مسیر جاده ابریشم قرار داشت. این شهر خشتی عظیم، نمونه ای بی بدیل از معماری دفاعی و شهری ایران باستان است. پس از زلزله ویرانگر سال ۱۳۸۲، تلاش های گسترده ای برای بازسازی و حفاظت از آن آغاز شد و در سال ۲۰۰۴ در فهرست جهانی یونسکو قرار گرفت.

تخت سلیمان (مجموعه ساسانی و ایلخانی – آذربایجان غربی)

تخت سلیمان، مجموعه ای باستانی شامل آتشکده زرتشتیان (آذرگشنسب)، معبد آناهیتا، و بناهایی از دوره های اشکانی، ساسانی و ایلخانی است. این محوطه تاریخی و مذهبی که در کنار یک چشمه آب گرم قرار دارد، از دیرباز مورد احترام و پرستش بوده است. تخت سلیمان در سال ۲۰۰۳ در یونسکو به ثبت رسید.

بیستون (کتیبه و نقش برجسته های تاریخی – کرمانشاه)

بیستون، با کتیبه سه زبانه داریوش بزرگ و نقش برجسته های بی نظیر خود، یکی از مهم ترین اسناد تاریخ باستان جهان است. این سند تاریخی، کلید رمزگشایی خط میخی فارسی باستان بود و اطلاعات ارزشمندی از امپراتوری هخامنشی ارائه می دهد. این مجموعه باستانی که شامل کاخ ساسانی، کاروانسرای عباسی و تندیس هرکول نیز می شود، در سال ۲۰۰۶ ثبت جهانی شد.

محوطه باستانی شوش (خوزستان)

شوش، یکی از قدیمی ترین سکونتگاه های بشر در جهان، با قدمتی بیش از ۶۰۰۰ سال، شهری است که در طول تاریخ میزبان تمدن های ایلامی، هخامنشی، سلوکی، اشکانی و ساسانی بوده است. آثار کشف شده در این محوطه باستانی شامل کاخ آپادانا، قلعه شوش و تپه های باستانی است که هر یک از بناهای ثبت ملی با ارزش هستند. شوش در سال ۲۰۱۵ در فهرست جهانی یونسکو قرار گرفت.

چشم انداز باستان شناسی ساسانی استان فارس

این میراث مشترک جهانی که در سال ۲۰۱۸ به ثبت رسید، شامل مجموعه ای از هشت سایت باستانی از شهرهای فیروزآباد، بیشاپور و سروستان در جنوب غربی استان فارس است. این سایت ها شامل کاخ ها، قلعه ها، شهرها و نقش برجسته هایی هستند که معماری و شهرسازی دوران ساسانی را به خوبی نمایان می سازند. قلعه دختر، کاخ اردشیر بابکان و شهر باستانی بیشاپور از جمله این آثار مهم محسوب می شوند که در لیست ثبت ملی نیز جای دارند.

بیش از ۳۹ هزار اثر در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است که این آمار، گستردگی و غنای بی نظیر میراث فرهنگی و طبیعی این سرزمین را به وضوح نشان می دهد.

دوره اسلامی (از صدر اسلام تا قاجار)

با ورود اسلام به ایران، معماری و شهرسازی وارد فاز جدیدی شد و بناهای مذهبی، تجاری و مسکونی با ویژگی های منحصربه فرد شکل گرفتند که امروز بخش بزرگی از بناهای ثبت ملی را تشکیل می دهند.

مساجد و اماکن مذهبی

مساجد در معماری اسلامی ایران از جایگاه ویژه ای برخوردارند و نمادی از تکامل هنر و دین در این سرزمین هستند.

• مسجد جامع اصفهان: شاهکار معماری اسلامی ایران و موزه زنده ای از تکامل معماری ایرانی در طول بیش از ۱۲ قرن. این مسجد در سال ۲۰۱۲ ثبت جهانی شد و از مهم ترین بناهای ثبت ملی است.
• مسجد نصیرالملک (مسجد صورتی شیراز): نمونه ای برجسته از معماری دوره قاجار با کاشی کاری های بی نظیر و شیشه های رنگی که با طلوع خورشید، فضای مسجد را به یک تابلوی نقاشی نور و رنگ تبدیل می کند.
• مسجد وکیل (شیراز): بخشی از مجموعه زندیه، با شبستان های ستون دار و کاشی کاری های زیبا که نشان دهنده هنر دوره زندیه است.
• بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی (اردبیل): آرامگاه عارفان صوفی و نمونه ای برجسته از معماری ایلخانی و صفوی با تزئینات کاشی و گچ بری که در سال ۲۰۱۰ ثبت جهانی شد.
• مجموعه کلیساهای ارامنه (شمال غرب ایران): شامل قره کلیسا، سن استپانوس و زور زور که نشان دهنده فرهنگ و معماری ارامنه در ایران و تعاملات فرهنگی است. این مجموعه در سال ۲۰۰۸ ثبت جهانی گردید.

کاخ ها و عمارت ها

کاخ ها و عمارت ها، نمادی از قدرت و شکوه حاکمان و همچنین زندگی اشرافی در دوران اسلامی هستند.

• کاخ گلستان (تهران): مجموعه ای باشکوه از عمارت ها، باغ ها و تالارها که در دوره صفویه ساخته شد و در دوره قاجار به اوج شکوه خود رسید و محل استقرار پادشاهان قاجار بود. این کاخ در سال ۲۰۱۳ ثبت جهانی و اولین بنای قاجاری ثبت ملی شد.
• کاخ عالی قاپو (اصفهان): از عناصر اصلی میدان نقش جهان، با معماری منحصربه فرد و تالار موسیقی آن که نشان دهنده اوج هنر صفوی است.

بازارها و مراکز تجاری

بازارها، قلب تپنده شهرهای ایرانی و مراکز حیات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بوده اند.

• بازار بزرگ تبریز: بزرگترین بازار سرپوشیده جهان و از مهم ترین مراکز تجاری جاده ابریشم که در سال ۲۰۱۰ ثبت جهانی شد و از مشهورترین بناهای ثبت ملی است.
• بازار اصفهان: نمونه ای برجسته از معماری صفوی و مکملی بر میدان نقش جهان که همچنان فعال و پویاست.

کاروانسراها

کاروانسراها، به عنوان نمایشی جذاب از معماری ایرانی، نقاط استراحت و تبادل در جاده های تاریخی بوده اند. این بناها نه تنها نقش اقتصادی، بلکه نقش اجتماعی و فرهنگی مهمی در طول تاریخ ایفا کرده اند. مجموعه ۵۴ کاروانسرای ایرانی در سال ۲۰۲۳ در یونسکو به ثبت جهانی رسید که همگی پیش از آن در لیست ثبت ملی قرار گرفته بودند. کاروانسرای قصر بهرام و کاروانسرای زین الدین از جمله نمونه های شاخص این مجموعه هستند.

خانه های تاریخی

خانه های تاریخی، بازتاب دهنده فرهنگ زندگی، معماری بومی و هنر تزئینی ایرانی هستند. شهر کاشان با خانه های بروجردی ها و طباطبایی ها، نمونه های درخشانی از معماری قاجار را به نمایش می گذارد که از مهمترین بناهای ثبت ملی در معماری مسکونی ایران محسوب می شوند.

پل ها و سازه های آبی

پل ها و سازه های آبی نشان دهنده نبوغ مهندسی ایرانیان در مدیریت منابع آبی و عبور و مرور هستند.

• سی و سه پل و پل خواجو (اصفهان): شاهکارهای مهندسی و معماری دوره صفوی که علاوه بر کاربری عبوری، فضایی برای گردهمایی های اجتماعی و فرهنگی بوده اند.
• سازه های آبی شوشتر (خوزستان): یک مجموعه صنعتی-تاریخی پیچیده از آبشارها، کانال ها، آسیاب ها و پل ها که نشان دهنده هوش خلاقانه ایرانیان در بهره برداری از آب از دوره هخامنشی تا ساسانی است. این مجموعه در سال ۲۰۰۹ ثبت جهانی شد.

برج ها و آرامگاه ها

برج ها و آرامگاه ها، یادبودهایی برای بزرگان و نمادهایی از معماری دوره های مختلف هستند.

• گنبد سلطانیه (زنجان): آرامگاه سلطان محمد خدابنده، بزرگترین گنبد آجری جهان و شاهکاری از معماری ایلخانی با کاشی کاری های فیروزه ای بی نظیر که در سال ۲۰۰۵ ثبت جهانی شد.
• برج گنبد قابوس (گلستان): بلندترین برج تمام آجری جهان با قدمتی به سده چهارم هجری که نشان دهنده اوج هنر مهندسی ایرانی است و در سال ۲۰۱۲ ثبت جهانی گردید.
• آرامگاه حافظ و سعدی (شیراز): هرچند این آرامگاه ها در یونسکو به ثبت نرسیده اند، اما از مهم ترین بناهای ثبت ملی ایران و نمادهای فرهنگی و ادبی کشور به شمار می روند که هر ساله میزبان هزاران بازدیدکننده هستند.

مناظر و بافت های فرهنگی و طبیعی

علاوه بر بناهای منفرد، برخی مناظر طبیعی و بافت های شهری یا روستایی نیز به دلیل ارزش های فرهنگی و طبیعی منحصر به فردشان در فهرست ملی و سپس جهانی به ثبت رسیده اند.

• شهر تاریخی یزد: دومین شهر تاریخی زنده جهان با بافتی منحصر به فرد که با بادگیرها، خانه های خشتی و کوچه های باریک خود، نمونه ای بی بدیل از معماری سازگار با اقلیم گرم و خشک است. این شهر در سال ۲۰۱۷ ثبت جهانی شد.
• روستای میمند (کرمان): یک سکونتگاه صخره ای باستانی با قدمتی هزاران ساله که خانه های آن در دل کوه کنده شده اند و ساکنان آن هنوز به شیوه ای سنتی زندگی می کنند. میمند در سال ۲۰۱۵ ثبت جهانی گردید.
• منظر فرهنگی اورامانات (کردستان و کرمانشاه): منطقه ای با بافت پلکانی، آداب و رسوم خاص و طبیعت بکر که نشان دهنده تعامل دیرینه انسان با طبیعت در زیرساخت های روستایی است و در سال ۲۰۲۱ ثبت جهانی شد.
• کویر لوت: اولین اثر طبیعی ثبت جهانی ایران (۲۰۱۶) که با تپه های ماسه ای عظیم (کلوت ها) و دمای فوق العاده بالا، یکی از شگفت انگیزترین بیابان های جهان است. کشف آثار تاریخی با قدمت ۵۰۰۰ ساله در حاشیه این کویر، نشان دهنده اهمیت تمدنی آن نیز هست.
• مجموعه قنات های ایرانی: نبغ مهندسی ایرانیان در مدیریت آب را در شبکه های زیرزمینی قنات به نمایش می گذارد. ۱۱ قنات از جمله قنات قصبه گناباد و قنات بلده فردوس در سال ۲۰۱۶ ثبت جهانی شدند که همگی از مهم ترین بناهای ثبت ملی در حوزه زیرساخت های آبی هستند.
• جنگل های هیرکانی: بازمانده های جنگل های دوران سوم زمین شناسی در سواحل جنوبی دریای خزر که دارای تنوع زیستی بی نظیر هستند و در سال ۲۰۱۹ ثبت جهانی شدند.
• راه آهن سراسری ایران: این شاهکار مهندسی مدرن، با گذر از کوهستان ها و دشت ها، نه تنها از نظر صنعتی و حمل و نقل اهمیت دارد، بلکه به عنوان نقطه اتصال فرهنگ ها و اقوام مختلف در ایران، دارای اهمیت تاریخی و فرهنگی است و در سال ۲۰۲۱ ثبت جهانی گردید.

چالش ها و چشم انداز آینده حفاظت از بناهای ثبت ملی

با وجود اهمیت بی بدیل بناهایی که در لیست ثبت ملی قرار دارند، حفاظت از این میراث ارزشمند با چالش های متعددی روبروست. فرسودگی طبیعی ناشی از گذر زمان، بلایای طبیعی مانند زلزله و سیل، و دخالت های انسانی نظیر ساخت وسازهای غیرمجاز در حریم آثار تاریخی، همگی تهدیداتی جدی برای این گنجینه های ملی محسوب می شوند. علاوه بر این، کمبود منابع مالی برای انجام مرمت های ضروری و نگهداری مستمر، و عدم آگاهی عمومی کافی درباره ارزش های این آثار و نقش مردم در حفاظت از آن ها، از دیگر موانع پیش رو است.

برای صیانت پایدار از بناهای ثبت ملی، اقدامات و راهکارهای جامع تری مورد نیاز است. همکاری نزدیک تر میان مردم، سازمان های غیردولتی و دولت، برای افزایش آگاهی عمومی و مشارکت در حفاظت از میراث فرهنگی، امری حیاتی است. سرمایه گذاری بیشتر در پروژه های مرمت و نگهداری، استفاده از فناوری های نوین در مستندسازی و پایش آثار، و توسعه برنامه های آموزشی برای نسل های آینده، می تواند به حفظ بلندمدت این بناها کمک کند.

گردشگری پایدار نیز می تواند نقش بسزایی در حفاظت از بناهای ثبت ملی ایفا کند. با بازدید مسئولانه و آگاهانه از این آثار، گردشگران نه تنها به شناخت و معرفی آن ها کمک می کنند، بلکه با تأمین منابع مالی از طریق عوارض ورودی و حمایت از صنایع دستی محلی، به اقتصاد جوامع محلی کمک کرده و انگیزه برای حفاظت از میراث را افزایش می دهند. میراث ملی ایران نه تنها متعلق به یک نسل یا یک منطقه نیست، بلکه دارایی مشترک تمامی ایرانیان و بشریت است.

ثبت ملی، یک گام اساسی برای حفظ هویت ملی و تضمین بقای داستان های سنگی نیاکان ما برای آیندگان است.

نتیجه گیری

بناهایی که در لیست ثبت ملی قرار دارند، فراتر از سازه هایی از سنگ و خشت، شناسنامه های تاریخی و فرهنگی ایران زمین هستند. هر یک از این آثار ملی، از زیگورات چغازنبیل کهن گرفته تا کاخ گلستان پرجلال، نه تنها نمادی از شکوه معماری و تمدن ایرانی در دوره های مختلف تاریخی هستند، بلکه گواهی بر پویایی فرهنگ و هنر در این سرزمین اند. ثبت ملی این بناهای ارزشمند، گامی اساسی در جهت حفاظت حقوقی و فیزیکی از آن هاست و بستر را برای مرمت، معرفی و بهره برداری پایدار از این میراث های بی بدیل فراهم می آورد.

میراث ملی ایران، داستان هزاران سال خلاقیت، استقامت و زیبایی شناسی است که به دست ما رسیده و وظیفه جمعی ماست که از آن برای نسل های آینده صیانت کنیم. این بناها نه تنها جاذبه های گردشگری، بلکه مدرسه هایی برای آموزش تاریخ، هنر و مهندسی هستند. با شناخت و بازدید آگاهانه از این گنجینه ها، می توانیم نقش خود را در حفاظت از هویت ملی ایفا کنیم و اطمینان حاصل کنیم که این داستان های سنگی همچنان زنده باقی بمانند و الهام بخش آیندگان باشند.

ما به عنوان وارثان این تمدن عظیم، مسئولیم تا با افزایش آگاهی عمومی و مشارکت فعال در فرآیند حفاظت، تضمین کنیم که بناهایی که در لیست ثبت ملی قرار دارند، همچنان درخشان و استوار، هویت و فرهنگ ایران را به جهانیان معرفی کنند.