آیا دریاچه مرده خطرناک است؟

دریای مرده با غلظت بی سابقه نمک و مواد معدنی مانع از غرق شدن می شود اما خطرات دیگری مانند بلع آب سمی یا آسیب به چشم و پوست دارد که نیازمند رعایت دقیق نکات ایمنی است. این ویژگی های منحصربه فرد تجربه شنا در این دریاچه را متمایز و در عین حال نیازمند آگاهی از جوانب احتیاط می کند.

عدم امکان غرق شدن در دریای مرده

دلیل شناور ماندن در آب

شناور ماندن اجسام و موجودات زنده در آب پدیده ای فیزیکی است که ریشه در تفاوت چگالی (جرم در واحد حجم) بین جسم و مایعی دارد که در آن قرار گرفته است. بر اساس اصل ارشمیدس هر جسمی که در یک سیال (مایع یا گاز) قرار می گیرد نیرویی رو به بالا از طرف سیال به آن وارد می شود که برابر با وزن سیال جابه جا شده توسط آن جسم است. اگر چگالی جسم کمتر از چگالی سیال باشد نیروی شناوری بیشتر از وزن جسم شده و جسم روی سطح سیال شناور می ماند. در مقابل اگر چگالی جسم بیشتر از چگالی سیال باشد جسم غرق می شود. بدن انسان به طور معمول چگالی ای نزدیک به آب شیرین دارد و به همین دلیل شناور ماندن کامل در آب شیرین نیازمند تلاش و تکنیک های خاص شنا است. با این حال در آب هایی با چگالی بالاتر مانند آب های بسیار شور نیروی شناوری به طور قابل توجهی افزایش یافته و شناور ماندن آسان تر می شود. این افزایش چگالی آب به دلیل وجود مقادیر بالای مواد محلول به ویژه نمک ها و مواد معدنی است.

غلظت بالای نمک آب دریاچه

دریای مرده به خاطر یکی از شورترین پهنه های آبی جهان شهرت دارد. غلظت نمک در آب این دریاچه به طور متوسط حدود ۳۴ درصد است که تقریباً ۹.۶ برابر شورتر از آب اقیانوس ها است. این میزان بالای نمک و سایر مواد معدنی محلول مانند منیزیم کلسیم پتاسیم و برمیدها چگالی آب دریاچه را به شدت افزایش می دهد. در حالی که چگالی آب شیرین حدود ۱۰۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب است و چگالی آب اقیانوس ها کمی بیشتر از آن چگالی آب دریای مرده می تواند به حدود ۱۲۴۰ کیلوگرم بر متر مکعب برسد. این چگالی بسیار بالا باعث می شود که نیروی شناوری وارد بر بدن انسان که چگالی کمتری نسبت به این آب دارد به طور قابل ملاحظه ای افزایش یابد. نتیجه این پدیده این است که بدن انسان بدون نیاز به هیچ تلاشی روی سطح آب دریای مرده شناور می ماند و عملاً غرق شدن به معنای فرو رفتن کامل در آب به دلیل عدم توانایی در شناور ماندن در این دریاچه غیرممکن است. این ویژگی منحصربه فرد تجربه شنا در دریای مرده را به یک پدیده توریستی محبوب تبدیل کرده است.

خطرات اصلی شنا در دریای مرده

خطر مسمومیت یا بلع آب

با وجود اینکه خطر غرق شدن در دریای مرده به دلیل شناوری بالا وجود ندارد اما بلعیدن تصادفی آب این دریاچه یکی از جدی ترین خطرات آن محسوب می شود. آب دریای مرده نه تنها بسیار شور است بلکه حاوی غلظت های بسیار بالایی از انواع نمک ها و مواد معدنی دیگر است که ترکیب شیمیایی آن را با آب اقیانوس متفاوت و پیچیده تر می کند. بلعیدن حتی مقدار کمی از این آب می تواند عواقب وخیمی داشته باشد. نمک و مواد معدنی با غلظت بالا می توانند باعث آسیب جدی به بافت های داخلی بدن به ویژه دستگاه گوارش شوند. این مواد می توانند باعث تحریک شدید سوختگی شیمیایی و آسیب به مخاط دهان گلو مری و معده شوند. علاوه بر آسیب موضعی جذب این حجم بالای نمک در بدن می تواند منجر به مسمومیت با نمک دهیدراسیون شدید (کم آبی بدن) به دلیل کشیده شدن آب از سلول ها به سمت مایعات بدن با غلظت نمک بالا و اختلال در تعادل الکترولیت ها شود. این شرایط می تواند منجر به عوارض خطرناکی مانند مشکلات کلیوی اختلال در عملکرد قلب و حتی در موارد شدید کما یا مرگ شود. به همین دلیل اکیداً توصیه می شود که هنگام حضور در آب دریای مرده از هرگونه بلع آب حتی به صورت تصادفی جلوگیری شود.

آسیب به چشم ها و مجاری تنفسی

تماس آب دریای مرده با چشم ها یا مجاری تنفسی (بینی و دهان) بسیار دردناک و خطرناک است. غلظت فوق العاده بالای نمک در آب این دریاچه باعث ایجاد یک اختلاف فشار اسمزی شدید با مایعات بدن از جمله اشک چشم و مخاط مجاری تنفسی می شود. زمانی که آب شور با چشم تماس پیدا می کند نمک به سرعت آب را از سلول های قرنیه و ملتحمه خارج کرده و باعث دهیدراسیون سلولی و تحریک شدید می شود. این واکنش منجر به سوزش قرمزی درد شدید و تاری دید موقتی می شود. در موارد شدیدتر یا تماس طولانی تر ممکن است آسیب جدی تری به بافت های حساس چشم وارد شود. به همین ترتیب ورود آب به مجاری تنفسی از طریق بینی یا دهان باعث سوزش شدید و دردناک مخاط و تارهای صوتی می شود. نمک می تواند باعث اسپاسم و التهاب در این نواحی شده و تنفس را دشوار کند. افرادی که مشکلات تنفسی مانند آسم دارند ممکن است واکنش های شدیدتری را تجربه کنند. به همین دلیل فرو بردن سر زیر آب در دریای مرده یا پاشیدن آب به سمت صورت و چشم ها اکیداً ممنوع است و در صورت تماس تصادفی شستشوی فوری و کامل با آب شیرین حیاتی است.

ریسک دور شدن از ساحل

اگرچه شناور ماندن در دریای مرده بسیار آسان است اما این ویژگی می تواند به طور غیرمنتظره ای خطرآفرین نیز باشد به ویژه در مورد دور شدن از ساحل. به دلیل چگالی بالای آب و نحوه شناور ماندن بدن در آن (قسمت بیشتری از بدن روی آب قرار می گیرد) حرکت در آب به روش های معمول شنا دشوار است. تلاش برای شنا کردن به شیوه استاندارد ممکن است کارآمد نباشد و فرد را خسته کند. در عین حال جریان های زیرسطحی یا بادهای سطحی در دریای مرده می توانند بدون اینکه فرد متوجه شود او را به آرامی از ساحل دور کنند. از آنجایی که شنا کردن برای بازگشت به ساحل در این شرایط سخت است فرد ممکن است در بازگشت دچار مشکل شود. این وضعیت می تواند با احساس خستگی استرس یا حتی وحشت تشدید شود به خصوص اگر فرد به تنهایی در حال شنا باشد یا در منطقه ای دور از ایستگاه های نجات یا دیگر افراد قرار داشته باشد. بنابراین حتی با وجود عدم امکان غرق شدن به روش معمول خطر گرفتار شدن در آب و ناتوانی در بازگشت به ساحل یک تهدید واقعی است که نیازمند هوشیاری و رعایت نکات ایمنی از جمله نزدیک ماندن به ساحل و شنا کردن در مناطق مشخص شده است.

تحریکات پوستی ناشی از نمک

آب دریای مرده به دلیل غلظت بسیار بالای نمک و مواد معدنی می تواند برای پوست به ویژه پوست های حساس یا آسیب دیده بسیار تحریک کننده باشد. تماس طولانی مدت با این آب می تواند باعث خشکی شدید پوست شود زیرا نمک آب را از سلول های پوستی بیرون می کشد (اثر اسمزی). این پدیده می تواند منجر به احساس کشیدگی خارش و پوسته پوسته شدن شود. علاوه بر خشکی اگر پوست دارای هرگونه خراش بریدگی زخم باز یا حتی جوش و التهاب باشد تماس آب شور با این نواحی باعث سوزش شدید و دردناک می شود. نمک وارد این شکاف ها شده و باعث تحریک و التهاب بیشتر می شود. افرادی که از بیماری های پوستی مانند اگزما پسوریازیس یا درماتیت رنج می برند ممکن است واکنش های متفاوتی نسبت به آب دریای مرده داشته باشند. در حالی که برخی ممکن است از خواص درمانی مواد معدنی آن بهره مند شوند غلظت بالای نمک می تواند برای برخی دیگر باعث تشدید علائم و تحریکات پوستی شود. بنابراین افراد با پوست حساس یا آسیب دیده باید با احتیاط بیشتری در آب دریای مرده حضور یابند و حتماً پس از خروج از آب بدن خود را به طور کامل با آب شیرین شستشو دهند تا باقی مانده نمک از روی پوست پاک شود.

راهنمای ایمنی برای شنا در دریای مرده

ممنوعیت فرو بردن سر زیر آب

یکی از حیاتی ترین و اصلی ترین نکات ایمنی هنگام حضور در آب دریای مرده ممنوعیت مطلق فرو بردن سر زیر آب است. دلیل این ممنوعیت به خطرات جدی تماس آب با چشم ها و مجاری تنفسی بازمی گردد که پیشتر توضیح داده شد. غلظت فوق العاده بالای نمک در آب دریای مرده می تواند باعث آسیب شدید و دردناک به چشم ها شود که شامل سوزش شدید قرمزی تاری دید موقتی و حتی در موارد نادر آسیب های جدی تر به قرنیه است. همچنین ورود آب به بینی و دهان می تواند منجر به سوزش شدید مجاری تنفسی سرفه دشواری در تنفس و خطر بلعیدن آب سمی شود. بلعیدن آب دریای مرده حتی به میزان کم می تواند عواقب بسیار خطرناکی برای دستگاه گوارش و تعادل الکترولیتی بدن داشته باشد. بنابراین برای جلوگیری از این خطرات باید همیشه سر را بالای سطح آب نگه داشت و از هرگونه شیرجه زدن پاشیدن آب به صورت یا فرو بردن عمدی یا سهوی سر زیر آب خودداری کرد. شناور ماندن در دریای مرده به راحتی امکان پذیر است و نیازی به قرار دادن سر در آب برای شنا کردن وجود ندارد.

محدودیت زمان حضور در آب

با توجه به غلظت بالای نمک و مواد معدنی در آب دریای مرده توصیه می شود که زمان حضور در آب محدود باشد. تماس طولانی مدت با این آب می تواند اثرات نامطلوبی بر بدن داشته باشد. اولاً غلظت بالای نمک می تواند باعث دهیدراسیون پوست شود و منجر به خشکی خارش و تحریکات پوستی گردد به خصوص در افراد با پوست حساس. ثانیاً حتی بدون بلعیدن آب استنشاق بخارات نمکی غلیظ در هوای نزدیک سطح آب می تواند برای برخی افراد به ویژه افراد دارای مشکلات تنفسی آزاردهنده باشد. ثالثاً با وجود شناوری بالا ماندن طولانی مدت در یک وضعیت ثابت در آب می تواند باعث خستگی عضلانی شود و خطر دور شدن از ساحل را افزایش دهد به خصوص اگر فرد در تلاش برای حرکت در آب شور باشد. به طور کلی توصیه می شود که هر بار حضور در آب دریای مرده به حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه محدود شود و از ماندن بیش از ۲۰ دقیقه در آب پرهیز شود. در صورت تمایل به استفاده بیشتر می توان پس از استراحتی کوتاه و شستشوی بدن مجدداً برای مدت کوتاهی وارد آب شد. رعایت این محدودیت زمانی به کاهش خطرات احتمالی و لذت بردن ایمن تر از تجربه شنا در دریای مرده کمک می کند.

ضرورت شستشوی بدن پس از شنا

پس از خروج از آب دریای مرده شستشوی فوری و کامل بدن با آب شیرین یک اقدام ایمنی ضروری و حیاتی است. لایه ای از نمک و مواد معدنی با غلظت بالا روی پوست باقی می ماند که در صورت عدم شستشو می تواند به سرعت باعث خشکی شدید خارش سوزش و تحریکات پوستی شود. این مواد با کشیدن رطوبت از سلول های پوستی باعث دهیدراسیون سطح پوست می شوند. همچنین باقی ماندن نمک روی پوست می تواند باعث تشدید هرگونه خراش یا بریدگی کوچک شود و منجر به سوزش مداوم و ناراحت کننده گردد. در اکثر سواحل و استراحتگاه های اطراف دریای مرده دوش های آب شیرین برای همین منظور در دسترس هستند. استفاده سخاوتمندانه از این دوش ها بلافاصله پس از خروج از آب به پاک کردن کامل نمک از روی پوست و جلوگیری از اثرات نامطلوب آن کمک می کند. شستشوی موها نیز اهمیت دارد زیرا نمک می تواند به موها آسیب رسانده و آن ها را خشک و شکننده کند. پس از شستشو استفاده از لوسیون یا مرطوب کننده برای بازگرداندن رطوبت به پوست توصیه می شود.

نکات مربوط به پوست حساس

افرادی که دارای پوست حساس هستند یا از بیماری های پوستی مانند اگزما پسوریازیس درماتیت یا خشکی شدید پوست رنج می برند باید هنگام شنا در دریای مرده احتیاط بیشتری به خرج دهند. در حالی که مواد معدنی موجود در آب دریای مرده برای برخی از بیماری های پوستی مانند پسوریازیس ممکن است مفید باشند غلظت بالای نمک می تواند برای پوست های بسیار حساس یا در مرحله التهاب حاد تحریک کننده باشد. وجود هرگونه زخم باز خراش بریدگی یا حتی ترک های کوچک روی پوست باعث سوزش بسیار شدید و دردناک هنگام تماس با آب شور می شود. توصیه می شود قبل از ورود به آب هرگونه زخم یا خراش را با یک باند ضدآب بپوشانید. همچنین استفاده از یک لایه ضخیم وازلین یا کرم محافظ بر روی نواحی حساس یا مستعد تحریک می تواند به ایجاد یک سد فیزیکی بین پوست و آب شور کمک کند. محدود کردن زمان حضور در آب شستشوی فوری و کامل پس از خروج و استفاده از مرطوب کننده های قوی پس از شستشو برای این افراد اهمیت دوچندان دارد. در صورت داشتن بیماری پوستی شدید یا فعال مشورت با پزشک قبل از سفر یا ورود به آب دریای مرده عاقلانه است.

آیا امکان غرق شدن در دریای مرده وجود ندارد؟

خیر به دلیل غلظت فوق العاده بالای نمک و مواد معدنی چگالی آب دریای مرده بسیار بیشتر از بدن انسان است بنابراین بدن به طور طبیعی روی سطح آب شناور می ماند و غرق شدن به معنای فرو رفتن کامل در آب عملاً غیرممکن است.

بلعیدن تصادفی آب دریای مرده چه عواقبی دارد؟

بلعیدن حتی مقدار کمی از آب دریای مرده بسیار خطرناک است. غلظت بالای نمک و مواد معدنی می تواند باعث آسیب جدی به دستگاه گوارش مسمومیت با نمک دهیدراسیون شدید و اختلال در تعادل الکترولیت های بدن شود که نیازمند مراقبت های پزشکی فوری است.

حداکثر زمان توصیه شده برای ماندن در آب دریای مرده چقدر است؟

برای جلوگیری از تحریکات پوستی و دهیدراسیون توصیه می شود هر بار حضور در آب دریای مرده به حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه محدود شود و از ماندن بیش از ۲۰ دقیقه در آب پرهیز شود.

آیا آب دریای مرده باعث سوزش چشم می شود؟

بله تماس آب دریای مرده با چشم ها به دلیل غلظت بسیار بالای نمک باعث سوزش شدید دردناک قرمزی و تاری دید موقتی می شود. فرو بردن سر زیر آب اکیداً ممنوع است.

آیا شنا در دریای مرده برای پوست مضر است؟

آب دریای مرده می تواند باعث خشکی و تحریک پوست به ویژه پوست های حساس یا دارای زخم و خراش شود. با این حال برای برخی بیماری های پوستی ممکن است مفید باشد. شستشوی فوری پس از شنا ضروری است.