آنگکور وات (Angkor Wat)

کاوش در قلب جنگل های انبوه کامبوج شما را به تماشای سازه ای عظیم و شگفت انگیز دعوت می کند که قرن هاست در سکوت رازهای معماری مذهب و تاریخ را در دل خود نهفته دارد. انگکور وات نامی که نه تنها بزرگترین بنای مذهبی جهان را نمایندگی می کند بلکه نمادی از شکوه و عظمت امپراتوری خمر و نگینی درخشان بر تارک فرهنگ و هویت کشور کامبوج است. این مجموعه باستانی با وسعت خیره کننده و جزئیات معماری بی نظیرش هر بیننده ای را به تحسین وامی دارد و سوالات بسیاری را در ذهن او پدید می آورد؛ از چگونگی ساخت چنین بنای عظیمی با امکانات آن دوران تا کاربری مذهبی متغیر آن و جایگاهش در میان مهم ترین سازه های دست بشر. اگر مشتاقید تا پرده از اسرار این معبد سنگی بردارید و با ابعاد مختلف این شاهکار معماری آشنا شوید این راهنما شما را به اعماق تاریخ و فرهنگ انگکور وات خواهد برد.

درباره آنگکور وات

انگکور وات واقع در استان سیم ریپ کامبوج نه تنها یکی از مهم ترین محوطه های باستانی در جنوب شرقی آسیاست بلکه به عنوان بزرگترین بنای مذهبی در کل جهان شناخته می شود. این مجموعه باستانی در اوایل قرن دوازدهم میلادی ساخته شده و به عنوان قلب تپنده امپراتوری خمر برای چندین قرن عمل کرده است. وسعت کلی محوطه انگکور شامل معابد و شهر باستانی به بیش از ۴۰۰ کیلومتر مربع می رسد اما خود معبد اصلی انگکور وات با مساحتی حدود ۱.۶ کیلومتر مربع (معادل ۴۰۲ هکتار) چهار برابر وسعت شهر واتیکان است. این بنای تاریخی که در دل جنگل های استوایی پنهان شده شاهکاری بی بدیل از معماری خمری محسوب می شود و بازدید از آن تجربه ای فراموش نشدنی برای علاقه مندان به تاریخ هنر و فرهنگ است. ریشه های عظیم درختان که برخی بخش های بنا را در آغوش گرفته اند و نقش برجسته های داستانی بر دیوارها فضایی اسرارآمیز و گیرا به این مکان بخشیده اند.

انگکور وات یعنی شهر معابد

نام «انگکور وات» ترکیبی از دو واژه است که ریشه در زبان های سانسکریت و خمری دارد. کلمه «انگکور» شکل بومی شده ی واژه سانسکریت «ناگارا» (Nagara) به معنای «شهر» یا «پایتخت» است. واژه «وات» نیز در زبان خمری به معنای «معبد» یا «پرستشگاه» است. بنابراین ترجمه تحت اللفظی نام «انگکور وات» «شهر معابد» یا «پرستشگاه شهر» می شود. این نام گذاری کاملاً با ماهیت این مکان که مجموعه ای از سازه های مذهبی در قلب یک شهر باستانی بوده همخوانی دارد و به خوبی گویای اهمیت و کاربری اصلی این مجموعه عظیم در دوران امپراتوری خمر است.

انگکور وات بزرگترین بنای مذهبی جهان

عنوانی که انگکور وات را از بسیاری از بناهای تاریخی دیگر متمایز می کند بزرگترین بنای مذهبی در جهان بودن آن است. این مجموعه عظیم با مساحتی بالغ بر ۴۰۲ هکتار شامل سازه اصلی معبد دیوارهای محصورکننده خندق و بخش هایی از شهر باستانی اطراف است. اگرچه ویرانه های شهر و کاخ سلطنتی که زمانی در این محوطه وسیع قرار داشتند امروزه به طور کامل پابرجا نیستند اما وسعت کلی محوطه تحت حفاظت و اهمیت مذهبی آن این عنوان را برای انگکور وات به ارمغان آورده است. برای درک مقیاس این بنا کافی است بدانید که بازدید کامل از تمام بخش های مهم مجموعه انگکور نه فقط معبد اصلی ممکن است چندین روز به طول انجامد و این خود نشان دهنده عظمت بی بدیل این سایت باستانی است.

تاریخچه معبد انگکور وات

ساخت معبد انگکور وات در اوایل قرن دوازدهم میلادی در زمان سلطنت پادشاه سوریاوارمان دوم (Suryavarman II) از امپراتوری خمر آغاز شد. هدف اصلی از ساخت این بنا خدمت به عنوان معبد حکومتی و در نهایت آرامگاه پادشاه بود. این معبد در ابتدا به خدای هندو ویشنو تقدیم شده بود که نشان دهنده اعتقادات مذهبی پادشاه و دوران ساخت آن است. فرآیند ساخت و ساز این مجموعه عظیم دهه ها به طول انجامید و نیازمند بسیج منابع انسانی و مادی فراوانی بود. پس از مرگ سوریاوارمان دوم ساخت و ساز توسط جانشینان او از جمله جی وارمان هفتم (Jayavarman VII) که معبد بایون را ساخت ادامه یافت اما انگکور وات به شکل امروزی عمدتاً در دوران سوریاوارمان دوم تکمیل شد.

نه رُم یک روزه ساخته شد نه انگکور وات

ضرب المثل معروف «رُم یک روزه ساخته نشد» به خوبی بیانگر پیچیدگی و زمان بر بودن ساخت سازه های عظیم تاریخی است و این موضوع در مورد انگکور وات نیز صدق می کند. بر اساس برآوردها و شواهد تاریخی ساخت معبد انگکور وات بیش از ۳۰ سال به طول انجامیده است. این پروژه عظیم نیازمند برنامه ریزی دقیق طراحی پیچیده بر اساس اصول نجوم و کیهان شناسی و بسیج نیروی کار گسترده بود. برای ساخت این بنا بیش از ۵ میلیون تن ماسه سنگ از معادنی در فاصله حدود ۲۰ کیلومتری به محل آورده شده است. تخمین زده می شود که بیش از ۳۰۰ هزار کارگر و ۱۰۰۰ فیل در فرآیند ساخت و ساز و حمل مصالح شرکت داشته اند. نکته جالب توجه در ساخت این معبد استفاده از ترکیبی گیاهی به جای ملات های معمولی برای اتصال سنگ هاست که استحکام و دوام شگفت انگیزی به بنا بخشیده است. این مقیاس از تلاش و زمان عظمت دستاورد سازندگان آنگکور وات را بیش از پیش نمایان می سازد.

مالکیت سابق انگکور وات

پس از سقوط امپراتوری خمر و به مرور زمان انگکور وات اهمیت پایتختی خود را از دست داد اما به عنوان یک مرکز مذهبی ابتدا هندو و سپس بودایی به حیات خود ادامه داد. در دوران استعمار فرانسه بر کامبوج در قرن نوزدهم و بیستم توجه غربی ها به این بنا جلب شد و تلاش هایی برای مرمت و نگهداری آن صورت گرفت. در اوایل قرن بیستم فرانسوی ها بازسازی هایی را آغاز کردند که البته در طول جنگ های داخلی و دوران حکومت خمرهای سرخ متوقف شد. پس از استقلال کامبوج در سال ۱۹۵۳ کنترل این مجموعه به دولت کامبوج واگذار شد. از سال ۱۹۹۲ انگکور وات به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید و تلاش های بین المللی برای حفاظت و مرمت آن آغاز شد. نکته جالب دیگر قرارداد اجاره ای طولانی مدت با یک شرکت خصوصی به نام سوکیمکس بود که از دهه ۱۹۲۰ تا سال ۲۰۱۸ مدیریت و بهره برداری از مجموعه را بر عهده داشت و از سال ۲۰۱۹ مجدداً مدیریت آن به دولت کامبوج بازگشت.

طراحی و ساخت

طراحی معبد انگکور وات شاهکاری از سبک معماری خمر در اوج شکوفایی آن است. این بنا نه تنها از نظر مقیاس و زیبایی خیره کننده است بلکه بر اساس اصول پیچیده نجوم و کیهان شناسی طراحی شده است. ساختار کلی معبد شامل مجموعه ای از دیوارهای مستطیلی متحدالمرکز است که توسط خندقی وسیع احاطه شده اند. این طراحی نمادی از کیهان شناسی هندو است که در آن کوه مرو (محل زندگی خدایان) توسط اقیانوس ها و رشته کوه ها احاطه شده است. برج های پنج گانه معبد مرکزی نمادی از قله های کوه مرو هستند که بلندترین آنها به ارتفاع ۶۵ متر می رسد. استفاده از ماسه سنگ به عنوان ماده اصلی ساخت و همچنین تکنیک های پیشرفته حجاری و نقش برجسته از ویژگی های برجسته معماری این بناست. طراحی مسیرها دروازه ها و تالارها به گونه ای است که بازدیدکننده را در مسیری نمادین از دنیای مادی به قلمرو خدایان هدایت کند.

طراحی بنا بر اساس مطالعات نجومی

یکی از جنبه های شگفت انگیز طراحی انگکور وات ارتباط عمیق آن با مطالعات نجومی است. سازندگان این معبد با دانش پیشرفته ای از حرکت ستارگان و سیارات بنا را به گونه ای جهت دهی و طراحی کرده اند که با پدیده های نجومی خاصی همسو باشد. به عنوان مثال در زمان اعتدال بهاری خورشید دقیقاً از بالای بلندترین برج مرکزی طلوع می کند که نشان دهنده دقت محاسباتی و مهندسی سازندگان است. دیوارهای محیطی مجموعه نیز بر اساس چرخش های نجومی طراحی شده اند؛ طول محیط بیرونی دیوار اصلی مجموعه تقریباً معادل تعداد روزهای سال قمری و محیط دیوار داخلی مطابق با سال شمسی است. همچنین گمان می رود برخی سکوها و سازه ها در معبد به عنوان سکوهای رصد برای پایش حرکت خورشید و ماه مورد استفاده قرار می گرفته اند. این همبستگی میان معماری و نجوم نشان دهنده اهمیت این دانش در فرهنگ و مذهب امپراتوری خمر است.

طراحی معبد بر اساس کیهان شناسی هندو

طراحی فضایی و ساختار معبد انگکور وات عمیقاً ریشه در کیهان شناسی مذهب هندو دارد. کل مجموعه به عنوان نمادی از جهان هستی در باور هندوها به ویژه کوه مرو مرکز عالم و محل زندگی خدایان (دِوتاها) طراحی شده است. برج های پنج گانه مرکزی نمادی از قله های کوه مرو هستند در حالی که دیوارهای متحدالمرکز و خندق وسیع اطراف آنها نمادی از رشته کوه ها و اقیانوس هایی هستند که این کوه مقدس را احاطه کرده اند. حرکت در داخل معبد از دروازه های بیرونی به سمت مرکز نمادی از سفر از دنیای مادی به سوی قلمرو معنوی و مقدس است. نقش برجسته های فراوان بر دیوارهای تالارها داستان های اساطیری هندو از جمله حماسه های رامایانا و مهابهاراتا و داستان معروف سامودرامانتان (تلاطم اقیانوس شیر برای دستیابی به اکسیر جاودانگی) را به تصویر می کشند که همگی در راستای تقویت مفاهیم کیهان شناسی و مذهبی هندو هستند. جهت گیری غیرمعمول معبد به سمت غرب که در فرهنگ هندو با مرگ مرتبط است یکی از اسرار باقی مانده در طراحی انگکور وات است و نظریه های مختلفی در مورد علت آن مطرح شده است از جمله اینکه ممکن است به عنوان آرامگاه پادشاه ساخته شده باشد.

انگکور وات معبد مذهب هندو یا بودا؟

یکی از جنبه های جالب و متغیر تاریخ انگکور وات تغییر کاربری مذهبی آن در طول قرن ها است. این معبد در ابتدا و در زمان ساخت آن در اوایل قرن دوازدهم توسط پادشاه سوریاوارمان دوم به طور کامل به خدای ویشنو در آیین هندو تقدیم شده بود. نقش برجسته ها و تزئینات اولیه معبد به وضوح مفاهیم و داستان های اساطیر هندو را به تصویر می کشند. با این حال با گسترش تدریجی آیین بودا در منطقه و تبدیل شدن آن به مذهب غالب در امپراتوری خمر انگکور وات نیز دستخوش تغییر شد. از اواخر قرن دوازدهم به بعد عناصر بودایی به تدریج وارد معبد شدند و مجسمه ها و نمادهای بودا در کنار نمادهای هندو قرار گرفتند. پس از انتقال پایتخت امپراتوری از انگکور به پنوم پن در سال ۱۴۳۲ انگکور وات به طور رسمی به یک معبد بودایی تبدیل شد و تا به امروز به عنوان یک مرکز مذهبی بودایی فعال باقی مانده است. این سازگاری مذهبی انگکور وات را به مکانی منحصر به فرد تبدیل کرده که هم ریشه های عمیق هندو و هم تحولات بعدی بودایی را در خود جای داده است.

انگکور وات یک جاذبه گردشگری مهم

امروزه انگکور وات نه تنها یک مکان مذهبی و تاریخی بلکه مهم ترین و شناخته شده ترین جاذبه گردشگری کشور کامبوج است. این مجموعه باستانی سالانه میلیون ها بازدیدکننده از سراسر جهان را به خود جذب می کند و نقش حیاتی در صنعت گردشگری کامبوج ایفا می کند؛ به طوری که تخمین زده می شود بیش از ۵۰ درصد گردشگران خارجی که به کامبوج سفر می کنند با هدف بازدید از انگکور وات وارد این کشور می شوند. شهرت جهانی این معبد نمادین بودن آن برای مردم کامبوج (تا جایی که تصویر آن بر روی پرچم ملی و پول رایج این کشور نقش بسته است) و ثبت آن در فهرست میراث جهانی یونسکو همگی بر اهمیت آن به عنوان یک مقصد گردشگری تأکید دارند. جذابیت های تاریخی معماری هنری و معنوی انگکور وات آن را به مقصدی محبوب برای طیف وسیعی از گردشگران از مورخان و باستان شناسان گرفته تا عکاسان و ماجراجویان تبدیل کرده است.

لباس مناسب بپوشید

هنگام بازدید از اماکن مذهبی در بسیاری از فرهنگ ها رعایت پوشش مناسب نشانه ای از احترام به قداست مکان است و این قاعده در مورد انگکور وات نیز صدق می کند. از آنجایی که انگکور وات یک معبد فعال بودایی است بازدیدکنندگان باید لباس هایی بپوشند که شانه ها و زانوهای آنها را بپوشاند. پوشیدن شلوار بلند یا دامن بلند و تی شرت یا بلوزی که شانه ها را بپوشاند توصیه می شود. استفاده از شلوارک دامن کوتاه و لباس های بدون آستین یا رکابی در محوطه داخلی معبد اصلی و بخش های مذهبی ممنوع است. این قانون به منظور حفظ حرمت مکان و رعایت سنت های محلی وضع شده است و کارکنان مجموعه در ورودی ها بر اجرای آن نظارت دارند. بنابراین پیش از بازدید از همراه داشتن پوشش مناسب اطمینان حاصل کنید تا تجربه بازدید شما با مشکل مواجه نشود.

اطراف آنگکور وات

مجموعه باستانی انگکور بسیار گسترده تر از صرفاً معبد انگکور وات است و شامل ده ها معبد سازه و بقایای شهر باستانی امپراتوری خمر می شود. در اطراف معبد اصلی انگکور وات دیگر معابد و سازه های مهمی قرار دارند که هر کدام زیبایی ها و داستان های خاص خود را دارند و بازدید از آنها مکمل تجربه بازدید از انگکور وات است. این مجموعه وسیع که با نام کلی «پارک باستان شناسی انگکور» شناخته می شود فرصتی بی نظیر برای آشنایی عمیق تر با تاریخ معماری و فرهنگ امپراتوری خمر فراهم می آورد. از مهم ترین سازه ها و معابد اطراف انگکور وات می توان به انگکور تام معبد بایون معبد تاپروم و معبد بانتی سری اشاره کرد که هر کدام به تنهایی شاهکارهایی معماری محسوب می شوند و بخشی از پازل عظیم تاریخ انگکور هستند.

بایون

معبد بایون یکی از برجسته ترین و اسرارآمیزترین سازه های مجموعه انگکور تام است که در اواخر قرن دوازدهم یا اوایل قرن سیزدهم ساخته شده است. این معبد به خاطر برج های سنگی بی شمارش که با بیش از ۲۰۰ چهره سنگی عظیم و خندان تزئین شده اند شهرت دارد. این چهره ها که در چهار جهت اصلی حکاکی شده اند نگاهی آرام و مرموز دارند و هویت دقیق آنها هنوز موضوع بحث میان محققان است؛ برخی آنها را نمادی از چهره بودیساتو لوکشوره و برخی دیگر نمادی از چهره پادشاه جی وارمان هفتم یا ترکیبی از هر دو می دانند. معبد بایون نمایانگر اوج سبک معماری بایون است و با نقش برجسته هایی که صحنه هایی از زندگی روزمره نبردها و اساطیر را به تصویر می کشند جزئیات fascinatingی از زندگی در آن دوران را ارائه می دهد. فضای معبد بایون با پیچ و خم راهروها و نگاه های خیره چهره های سنگی تجربه ای کاملاً متفاوت و به یاد ماندنی از انگکور را رقم می زند.

تاپروم

معبد تاپروم واقع در شمال شرقی انگکور وات به دلیل ظاهر وحشی و دست نخورده اش شهرت فراوانی دارد. این معبد که در اواخر قرن دوازدهم ساخته شده عمداً به همان حالتی که در زمان کشف مجددش در قرن نوزدهم بود حفظ شده است؛ یعنی با ریشه های عظیم درختان اسپونگ (Spung) که دیواره ها سقف ها و دروازه های آن را در هم تنیده اند. این تلفیق شگفت انگیز طبیعت و معماری فضایی بسیار فتوژنیک و دراماتیک ایجاد کرده است. تاپروم نه تنها از نظر بصری جذاب است بلکه به خاطر حضورش در فیلم «لارا کرافت: مهاجم مقبره» با بازی آنجلینا جولی شهرت بین المللی پیدا کرده است. بازدید از تاپروم حس کشف و ماجراجویی را القا می کند و نشان می دهد که چگونه طبیعت می تواند سازه های دست بشر را در آغوش گرفته و بخشی از هویت خود سازد.

بانتی سری

معبد بانتی سری (Banteay Srei) اگرچه از نظر وسعت کوچکتر از انگکور وات یا بایون است اما به خاطر حجاری های بسیار ظریف و پیچیده اش شهرت جهانی دارد و اغلب از آن به عنوان «جواهر هنر خمر» یاد می شود. این معبد که در اواخر قرن دهم ساخته شده قدیمی تر از انگکور وات و بایون است و از ماسه سنگ صورتی رنگ ساخته شده که جلوه بصری منحصربه فردی به آن می بخشد. حجاری ها در بانتی سری فوق العاده دقیق و هنرمندانه هستند و صحنه هایی از اساطیر هندو رقصنده های آسمانی (آپ ساراها) و نقش های تزئینی گیاهی و هندسی را به تصویر می کشند. مقیاس کوچکتر معبد و تمرکز بر جزئیات هنری آن را به مقصدی محبوب برای علاقه مندان به هنر و معماری تبدیل کرده است. بانتی سری در فاصله حدود ۲۵ کیلومتری شمال شرقی مجموعه اصلی انگکور قرار دارد و برای بازدید از آن نیاز به برنامه ریزی جداگانه است.

انگکور تام

انگکور تام به معنای «شهر بزرگ» یک شهر سلطنتی محصور با دیوار است که توسط پادشاه جی وارمان هفتم در اواخر قرن دوازدهم ساخته شد و پس از ویرانی پایتخت قبلی به عنوان پایتخت جدید امپراتوری خمر مورد استفاده قرار گرفت. این شهر با دیوارهایی به طول ۱۲ کیلومتر و خندقی وسیع احاطه شده و از طریق دروازه های عظیم و تزئین شده قابل دسترسی است. در قلب انگکور تام معبد بایون قرار دارد که پیشتر به آن اشاره شد. علاوه بر بایون انگکور تام شامل سازه های مهم دیگری نیز هست از جمله تراس فیل ها (Terrace of the Elephants) که برای مراسم عمومی و رژه استفاده می شد تراس پادشاه جذامی (Terrace of the Leper King) با مجسمه مرموزش و معابد کوچکتر دیگر. انگکور تام نمایانگر انتقال مذهبی امپراتوری به آیین بودا در دوران جی وارمان هفتم است و سازه های آن اغلب عناصری از هر دو آیین هندو و بودا را در خود جای داده اند. بازدید از انگکور تام درک وسیع تری از ساختار شهری و زندگی در دوران اوج امپراتوری خمر ارائه می دهد.

حقایقی عجیب درباره انگکور وات که شما را شوکه می کند!

با وجود شهرت جهانی و عظمت بی بدیل انگکور وات حقایقی درباره این مجموعه وجود دارد که ممکن است برای بسیاری از بازدیدکنندگان تازگی داشته باشد و حتی شگفت آور باشد. این حقایق اغلب با تصورات رایج درباره این بنای تاریخی متفاوت هستند و لایه های جدیدی از پیچیدگی و جذابیت را به آن می افزایند. از جایگاه انگکور وات در میان مهم ترین سازه های جهان تا نام های پیشین آن هر جزئیات جدیدی که درباره این معبد کشف می شود بر جذابیت آن می افزاید و کنجکاوی برای دانستن بیشتر را برمی انگیزد. در ادامه به برخی از این حقایق کمتر شناخته شده می پردازیم که ممکن است نگاه شما را به این شاهکار معماری تغییر دهد و ابعاد جدیدی از تاریخ و اهمیت آن را برایتان روشن سازد.

انگکور وات در بین عجایب هفتگانه جهان نیست!

شاید یکی از شگفت انگیزترین حقایق درباره انگکور وات برای بسیاری از مردم این باشد که این بنای عظیم و باشکوه با وجود شهرت فراوان و اهمیت تاریخی و معماری بی بدیلش در فهرست «عجایب هفتگانه جدید جهان» که در سال ۲۰۰۷ از طریق یک نظرسنجی جهانی انتخاب شد قرار ندارد. این فهرست شامل مکان هایی مانند دیوار بزرگ چین پترای اردن ماچو پیچوی پرو و کولوسئوم رم است. با اینکه انگکور وات بدون شک یکی از خارق العاده ترین سازه های دست بشر است و در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است اما در آن رای گیری خاص موفق به کسب جایگاه در میان هفت اثر برتر نشد. این موضوع برای بسیاری که عظمت و زیبایی انگکور وات را دیده اند کمی عجیب و دور از انتظار به نظر می رسد هرچند که عدم حضور در این فهرست خاص ذره ای از ارزش و اهمیت واقعی این بنا کم نمی کند.

انگکور وات یا پیسنولوک!

شاید برایتان جالب باشد که بدانید نام کنونی «انگکور وات» نام اصلی این معبد در زمان ساخت آن نبوده است. در واقع این معبد در ابتدا با نام «پریا پیسنولوک» (Preah Pisnulok) شناخته می شد. این نام از لقب پس از مرگ پادشاه سوریاوارمان دوم سازنده اصلی معبد گرفته شده بود که «پیسنولوکا» (Pisnuloka) یا «ویشنولوکا» (Vishnuloka) به معنای «کسی که به دنیای ویشنو رفته است» بود. این نام گذاری نشان دهنده ارتباط عمیق معبد با پادشاه سازنده و خدای اصلی آن ویشنو در دوران اولیه بود. نام «انگکور وات» که به معنای «پرستشگاه شهر» است نامی متأخرتر است که احتمالاً پس از انتقال پایتخت و کاهش اهمیت شهری منطقه انگکور و در حالی که معبد به فعالیت مذهبی خود ادامه می داد رایج شده است. بنابراین نام کنونی بازتاب دهنده کاربری مذهبی مستمر آن در طول قرن هاست در حالی که نام اصلی به بنیان گذار و هدف اولیه آن اشاره داشت.

معبد انگکور کجاست؟

معبد انگکور وات در استان سیم ریپ (Siem Reap) در شمال غربی کشور کامبوج در نزدیکی شهر سیم ریپ واقع شده است.

بهترین زمان برای بازدید از انگکور وات چه فصلی است؟

بهترین زمان برای بازدید از انگکور وات معمولاً از ماه نوامبر تا فوریه است که هوا خنک تر و خشک تر است و رطوبت کمتری دارد.

هزینه ورودی مجموعه معابد انگکور چقدر است؟

هزینه ورودی مجموعه معابد انگکور برای یک روز حدود ۳۷ دلار برای سه روز حدود ۶۲ دلار و برای هفت روز حدود ۷۲ دلار است.

آیا آنگکور وات در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است؟

بله معبد انگکور وات در سال ۱۹۹۲ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است و از آن زمان تحت حفاظت و مرمت قرار دارد.

سازنده معبد آنگکور وات کیست؟

معبد انگکور وات توسط پادشاه سوریاوارمان دوم (Suryavarman II) در اوایل قرن دوازدهم میلادی ساخته شد.